«هوالنّور»

رمضان، فرصتی برای اصلاح روش­های بندگی

بهـاری که فرا می­رسد همانند بهار طبیعت احیاء کننده و روح انگیز است. بهاری مالامال از معنویت که زنده کننده احوالات درونی انسان و نشان دهندة مسیر تعالی و رشد روحانی است. ماه مبارک رمضان ماه احیاء و پرورش فضیلت­های درونی و رسیدن به خصلت­های نیکوی اخلاقی است. ثمره حضور پر معنا در این ماه می­تواند گام نهادن در مسیر سعادت و وصول به کمالات انسانی باشد.

تحمّل گرسنگی توسط شخص روزه­دار و تهی نگهداشتن درون از انباشت غذاهای گوناگون و طعام رنگین حسّ لطافت را در وجود آدمی افزایش می­دهد و اگر این حالت با دوری از گنـاه و معصیّت و به ویژه گناهانی که منشأ آنها زبان است توأم گردد، تقیّد بنده نسبت به اطاعت از پروردگارش را بیشتر و بیشتر می­نماید. خوراک و زبان دو ابزاری هستند که توانائی آن را دارند که انسان را به قهقراء بکشانند و یا بلعکس می­توانند موجبات پرکشیدن انسان به اوج کمالات را فراهم بیاورند. هر چه درون از طعام خالی­تر باشد، شوق و رغبت پرداختن به عبادت و بندگی بیشتر می­شود و هر چه زبان کم گویاتر باشد و سکوت همدم آدمی شود، افکار انسان برای جذب معارف الهی آماده­تر می­گردد. امیرالمؤمنین سلام الله علیه فرمودند: « دَلیلَ اَلعَاقِلِ اَلتَّفَکُرِ وَ دَلیلَ اَلتَّفَکُرِ اَلصَّمتَ؛ نشانه عاقل فکر کردن و نشانه فکر کردن، سکوت نمودن است». بحارالانوار، ج 75، صفحه300

مرحوم علامه مجلسی در جلد 74 کتاب شریف بحارالانوار از قول نبیّ مکرم اسلام صَلَّیَ اللهُ عَلیهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم آورده است که ایشان فرمودند: « خداوند رحمان و رحیم به من فرموده است: یَا اَحمَد، لَیسَ شَئٌ مِنَ اَلعِبَادَةِ أَحَبَّ إلَیَّ مِنَ أَلصَّمتِ وَ أَلصَومِ فَمَن صامَ وَ لَم یَحفَظ لِسانَهُ کانَ کَمَن قامَ وَ لَم یَقرَأُ فِی صَلاتِه؛ ای احمد(ص)! هیچ عبادتی در نزد من محبوب­تر از خاموشی( سکوت) و روزه نیست. پس اگر کسی روزه بگیرد ولی مراقب زبانش نباشد، همانند کسی است که به نماز بایستد ولی در آن قرائت نداشته باشد».

از این دو روایت دریافت می­شود که امساک از خوردن و حفظ زبان و در سکوت بودن دارای نتایج و آثار ارزشمندی است که مهم­ترین آنها دریافت حکمت است. انسانی که کمتر صحبت می­کنـد قطعاً بیشتر می­شنود و در نتیجه بیشتر به تفکّر می­پردازد و قطعاً تفکّر که در روایات معصومین سلام الله علیهم اجمعین برتر از عبادات معرّفی شده است، بار حکمت عبـد را سنگین­تر می­نماید. با افزایش حکمت، انسان سیر تکاملی را در مسیر شناخت و معرفت در پیش می­گیرد. زمانی که معرفت پر و بال بگیرد، ثمرة عالی­تری را به جای خواهد گذاشت که آن چیزی نیست به جـز یقین! و چون انسانی به یقین برسد، به بصیرتی کامل­تر و دیدی عمیق­تر و وسیع­تر دست پیدا خواهد کرد. اگر انسان صاحب بصیرت عمیق شود، دنیا را سرای راحتی و آسایش نخواهد دید و به آنچه در دنیا کسب می­کند دلخوش و شاد نمی­گردد فلـذا تحمّل بلیّات و سختی­ها در طول زندگی برایش آسان و حتّی گوارا می­گردد. انسانی که به مقام یقین رسیده، برایش چه فرقی می­کند تمامی مردم دنیـا ثنای او را بگویند و یا به او دشنام بدهند و ناسزا بگویند. او در آن مقام تنها به رضایت محبوب و خالقش می­اندیشد و به اموری می­پردازد که ضمن جلب رضایت معبودش، بیشتر و بهتر به او نزدیک شود. حاصل ارزشمند تلاش انسان به یقین رسیده در مسیر جلب بیشتر رضایت معبود، انطباق رضایت مخلوق با رضایت خالق خواهد شد و رضایت عبـد در طول رضایت پروردگار قرار می­گیرد که نتیجه مملو از فایدة آن وصل به مقـام تسلیم است!

امام صادق سلام الله علیه در حدیث معروف جنود عقل و جنود جهل که در کتاب شریف اصول کافی شرح کامل آن بیان گردیده است، تسلیم را از لوازم عقل برشمرده­اند و مخالف آن را « شک» دانسته­اند. مقام تسلیم داراری مراتب و درجاتی است که بحث پیرامون آن در این یادداشت نمی­گنجد، ولکن آنچه که مهم است بهره­گیری عبـاد خـدا از این فرصت مغتنمی که در طول ماه مبارک رمضان در اختیارشان گذاشته شده و برخورداری از مواهب و فیوضات این ماه عظیم در راستای اصلاح روش­های بنـدگی و تعالی روح و دست یافتن به مقامات ذکـر شده است.

از آنجا که بزرگترین و تنها سرمایة انسان، عمر و زمانی است که در اختیار او قرار داده شده است و هر لحظه نیز با گذشت زمان از حجم آن کاسته می­شود، به حکم عقل، ایجاب می­نماید که نهایت تلاش را برای استفادة بهینه از این سرمایه به کار ببندد. پس عاقلانه این است که این سرمایه در مسیر کسب معرفت و ترمیم مکارم اخلاقی و تکمیل کمالات و رشد روح و نتیجتاً وصول به مقام قرب و رضای الهی هزینه گردد. در این رمضان که پیش رو داریم از این فرصت استفاده کنیم و در اینکه چرا در این دنیـا حضور داریم تعمق کنیم. قطعاً بدون هدف پای بر روی این کرة خاکی ننهاده­ایم و رسالتی داریم که باید به سرانجامش برسانیم. در تماشاچی بودن در این دنیا خیری ننهفته است و با بیکاری و بی عاری و وقت و سرمایه را به بطالت گذراندن نیز کسی به جائی نرسیده است. به قول صائب تبریزی:

عشق ما را پی کاری به جهان آورده است                                       ادب این است که مشغول تماشا نشویم

و سخن آخر این که زمان کوتاه و فرصت محدود و مسیر دشوار و طولانی است. رمضان موهبتی است که تنها یک بار در سال به عباد خدا اعطاء میگردد، فلـذا باید کوشید تا بیشترین بهره را از این فرصت بگیریم و نیکوترین نتایج را حاصل کنیم. ان شاءالله

متن : آقای علی لاجوردی